'maar, kubisme'

02.09.2020 

Een week of twee geleden ging ik door het eindeloze Netflix-aanbod, op zoek naar iets om te kijken voor het tijd was om naar bed te gaan. Normaal gesproken kijk ik weinig stand-up comedy, maar 'Nanette' van Hannah Gadsby was al vaker voorbijgekomen de afgelopen tijd en nu was mijn nieuwsgierigheid toch gewekt. Hoewel het eerste deel van de show mij aan het lachen maakte, was het het tweede deel dat mij aan het denken zette. 

Dit alles naar aanleiding van een nieuwe tattoo, die ik ruim een maand geleden heb laten zetten. Ik volgde de artiest al een tijdje en wist dat ik een ontwerp van een bestaand kunstwerk van haar wilde hebben. De afspraak was gemaakt, en ik ging nadenken over welk kunstwerk. Het aanbod voelde oneindig groot. Ik pakte mijn kunstboeken erbij en bladerde langs de mooiste werken van Dali, Vermeer, Picasso, Mondriaan, et cetera et cetera et cetera. Ik had uiteindelijk een shortlist van ongeveer 10 werken. Op de derde plaats stond 'Picasso?'. Ik vind Picasso's werk prachtig, maar ik wist ook dat Picasso 'geen lieverdje was'. Ik was in een tweestrijd terechtgekomen. Ik vind het werk goed, maar de man er achter niet, wat moest ik daar mee? Uiteindelijk heb ik de keuze gemaakt Picasso opzij te zetten. 

Ik ben daar eigenlijk niet meer op teruggekomen, totdat ik de show van Gadsby zag. Haarfijn legt ze uit hoe twee dingen recht tegenover elkaar kunnen staan, zeker in kunst: iemands prestaties vs. iemands gedrag. Ze pakt hierbij Pablo Picasso (a.ka. Pablo Piccasshole) als voorbeeld. Picasso wordt gezien als een van de belangrijkste kunstenaars uit de 20e eeuw, mede-verantwoordelijk voor een vernieuwende stroming: het kubisme. En dat is natuurlijk geweldig, want de weg werd, onder andere daardoor, vrijgemaakt voor andere kunstenaars om met kunst te komen die nog nooit iemand eerder had gezien. Een ware pionier! Dat is het ene deel van Picasso's reputatie. 

Het andere deel van zijn reputatie is helaas het feit dat Picasso een womanizer en misogynist was. Dit is niet zomaar een gerucht, het is door getuigenverklaringen van vrouwen dichtbij hem uit de doeken gedaan. Zo heeft hij bijvoorbeeld het volgende tegen zijn maîtresse Francois Gilot gezegd:

 ''Women are machines for suffering. [...] For me there are only two kinds of women: goddesses and doormats.'' 

 (Delistraty, Cody (9 November 2017). "How Picasso Bled the Women in His Life for Art". The Paris Review.  & Schwartz, Alexandra. "How Picasso's Muse Became a Master". The New Yorker.)

Niet direct uitspraken waarvan je denkt 'poah, wat een vent!'. We kunnen natuurlijk niet alles op Picasso schuiven, maar het is wel van belang om te melden dat zowel zijn tweede vrouw Jacqueline Roque, als maîtresse Marie-Thérèse Walter, zelfmoord hebben gepleegd. Daarnaast zijn zowel zijn eerste vrouw Olga Khokhlova als maîtresse Dora Maar meermaals slachtoffer geweest van zenuwinzinkingen. Nogmaals, niet alles kan worden teruggeleid worden naar Picasso. Maar gezien meerdere verhalen van mensen die dichtbij Picasso stonden, kan het ook niet genegeerd worden:

''He submitted them to his animal sexuality, tamed them, bewitched them, ingested them, and crushed them onto his canvas. After he had spent many nights extracting their essence, once they were bled dry, he would dispose of them.''

Picasso, Marina (2001). Picasso: My Grandfather. New York: Riverhead.

'Maar, kubisme!' is eigenlijk waar het uiteindelijk naar terugkomt. Zodra je dit soort zaken bespreekt, proberen we het beter te maken door onszelf te herinneren aan het feit dat Picasso ontzettend veel voor de kunsten heeft gedaan. Maar sinds wanneer heiligt het doel alle middelen? Ik zeg niet dat we niet meer kunnen genieten van Picasso's werken, maar het is denk ik wel van groot belang dat we niet zo iemand alleen maar als genius beschouwen. Niemand is perfect, en dat iemand een ongelooflijk getalenteerde kunstenaar is betekent niet dat daarmee zijn andere problemen niet meer meetellen. 

Uiteindelijk heb ik 'De Geboorte van Venus' van Sandro Botticelli gekozen. Geen idee of hij een toffe peer was, maar de Wikipedia-pagina doesn't tell me otherwise.